14 Eki Antep Fıstığı ve Tarihçesi
Antep Fıstığı ve Tarihçesi
Antep fıstığı ağacının ana vatanı Orta Doğu ve Orta Asya’dır. Arkeolojik kanıtlar Antep fıstığının MÖ 6750 tarihlerinde tüketilmiş olduğunu göstermektedir. Antep fıstığının günümüzde yetiştirilen formu ise Tunç Çağı kökenli olup, soyu Özbekistan’ın bulunduğu coğrafyaya dayanmaktadır. Antep fıstığının dört çeşidi vardır: Antep, Siirt, Şam ve İran fıstığı. Bunlardan “İran fıstığı” denilen tür, en çok yetiştirilenidir. İran fıstığının meyveleri diğer hepsinden daha iridir. Ancak yağ oranı oldukça düşüktür.
Antep fıstığı ilk olarak Etilerin yerleştikleri Güney Anadolu’da kültüre alınmıştır. Daha o çağlarda kral sofralarına girmiş olması iyi kültür çeşitlerinin bulunduğunu ve meyve değerinin bilindiğini gösterir. Plenchon, kültürünün çok eski olduğunu bildiriyor. Plinius ise antep fıstığının Roma’ya ilk kez Miladi birinci yüzyılda o zamanki Suriye Valisi Vitellius tarafından götürüldüğünü yazmıştır. Sonraları, oradan İspanya’ya geçmiştir. Böylece antep fıstığı, bir yandan Akdeniz bölgesinde İtalya, Sicilya, Güney Fransa, İspanya ve Kuzey Afrika’da yayılırken, öte yandan da yabani türlerinin yayıldığı İran, Afganistan ve Hindistan’da meyvelerinden yararlanılmakta idi. Antep fıstığı kültürünün ABD’de başlaması ise 19. yüzyılın ikinci yarısına rastlar.
Aslında bu fıstık türüne “Antep Fıstığı” denmesi ise Türkiye Cumhuriyeti tarihiyle başlar.
Türkiye’de Antep fıstığı en çok -ismiyle müsemma- Gaziantep ilinde yetiştirilir. Gaziantep’i Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Siirt, Malatya, Adıyaman ve Diyarbakır illeri takip eder.
Antep Fıstığının Faydaları
• Bir avuç antep fıstığı bir adet büyük muzun yarısından daha fazla potasyum içerir.
• Antep fıstığının kabuğunda bulunan lif sayesinde mide zarını korumaya yardımcı olur ve midede oluşan fazla asit oluşumunu önler. Hazımsızlık ve şişkinliğe de iyi gelir.
• Damarları genişleterek kanın daha rahat dolaşmasını sağlar ve kandaki kötü kolesterolü düşürür.
• İçeriğindeki E vitamini cilt kalitesini yükseltir, saçlardaki ve ciltteki kuruluğa iyi gelir.
• Bir avuç tüketimiyle insan vücudunun ihtiyacı olan günlük fosforun %60’ını karşılamaktadır.
• Antep fıstığı lutein ve zaeksantin maddelerini içerir, bu da özellikle ilerleyen yaşlarda göz sağlığını korumada birebirdir.
• Özellikle kavrulmamış antep fıstığının içeriğinde bulunan vitaminler, hücre duvarını güçlendirdiği için yeni nesil virüslere karşı korunmada tedbir olarak tüketilebilir.